Elementi ishrane bilja
(hranjive tvari, simptomi deficita, gnojiva, gnojidba i popravke tla)
Opći simptomi deficita biogenih
elemenata
Dušik (N)
|
Reducirani rast vrha biljke i korijena; rast uspravan i
vretenast; listovi blijedo-žuto-zeleni u ranijim stadijima, a kasnije
postaju žući i čak narančasti ili crveni; nedostatak vidljiv prvo na donjim
listovima, a kloroza se širi od vrha prema bazi lista. |
Fosfor (P)
|
Reducirani rast vrha biljke i korijena; rast uspravan i
vretenast; listovi plavo-zeleni u ranijim stadijima, a ponekad tamnije
zelene boje nego listovi koji imaju dovoljno fosfora; u kasnijim stadijima
listovi postaju grimizni, a ponekad rubovi posmeđe; prerano dolazi do
opadanja listova počevši od starijih. |
Kalij (K)
|
Vršak lista posmeđi; pojavljuju se rubne ožegotine lista;
kod nekih biljnih vrsta razvijaju se smeđe ili svijetle pjege na listu koje
su obično brojnije uz rubove lista; nedostatak je vidljiv prvo na donjim
listovima. |
Kalcij (K
Ca)
|
Simptomi se uglavnom pojavljuju na mlađim listovima uz
vegetacijski vrh rasta; mlađi listovi su izobličeni s vrhom svinutim unazad
i rubovima smotanim prema naličju ili licu lista; rubovi lista mogu biti
nepravilni sa smeđim ožegotinama ili pjegama. |
Magnezij (Mg)
|
U mlađim stadijima razvoja na listu se pojavljuje međužilna
kloroza s klorotičnim područjima koja su međusobno razdvojena zelenim
staničjem što čini efekt kugličaste prugavosti; simptomi su prvo vidljivi na
donjim listovima. |
Sumpor (S)
|
Mlađi listovi su blijedo-žuto-zelene boje, slično nedostatku
dušika; rast izdanka je nešto reduciran. |
Cink (Zn)
|
Međužilna kloroza praćena venjenjem klorotičnog područja;
patuljasti rast i skraćenje internodija. |
Mangan(Mn)
|
Svijetlozeleni do žuti listovi s izrazito zelenim žilama; u
nekim slučajevima javljaju se smeđe pjege na listovima koje zatim nestaju;
obično su simptomi vidljivi prvo na mlađim listovima. |
Bor (B)
|
Snažan utjecaj na točke rasta; stabljike i listovi mogu biti
znatno izobličeni; smanjena oplodnja; gornji listovi su često
žućkasto-crvenkasti i mogu biti oprženi ili skovrčani. |
Bakar(Cu)
|
Mlađi listovi poprimaju blijedozelenu boju sa slabom rubnom
klorozom. |
Željezo (Fe)
|
Međužilna kloroza mlađih listova. |
Molibden (Mo)
|
Listovi postaju klorotični sa smotanim ili kupasto izbočenim
rubovima; nedostatak molibdena često u biljkama rezultira i nedostatkom
dušika. |
Klor (Cl)
|
Nedostatak klora u uvjetima poljskog uzgoja nije uočen. |
Napomena: Simptomi nedostatka mogu se kod pojedinih biljnih vrsta
znatno razlikovati od navedenih. Stoga su navedeni simptomi opći i ukazuju na
osnovne, odnosno najčešće simptome nedostatka.
Ključ za determinaciju nedostatka
hraniva
1. Simptomi na starijem lišću
2. Simptomi na mlađem lišću
1.1. Simptomi
uglavnom rasprostranjeni po cijeloj biljci, donji listovi se suše i odumiru: |
Biljke svijetlozelene, donji listovi žuti,
suše se do smeđe boje, stabljike postaju kraće i tanke - N |
Biljke tamnozelene, često vidljiva crvena ili
ljubičasta boja, donji listovi žuti, suše se do tamnozelene boje, stabljike
postaju kraće ili tanje - P |
1.2. Simptomi uglavnom lokalizirani,
donji listovi se ne suše, ali su šareni ili klorotični, rubovi lista
ispupčeno kupasti ili naborano zavrnuti |
Listovi prošarani ili klorotični, ponekad
pocrvene, nekrotične pjege, stabljike tanke - Mg |
Listovi prošarani promjenom boje ili
klorotični, male nekrotične pjege između lisnih žila ili blizu vrška i
rubova lista, stabljike tanke - K |
Veće nekrotične pjege ravnomjerno
rasprostranjene po listu, ponekad zahvaćaju i žile, listovi tanki, stabljike
kratke - Zn |
Rub lišća se uvija uz pojavu rozetavosti,
lišće suženo, posebice u donjem dijelu, česta pojava kauliflorije (cvjetovi
bez cvjetnih stapki) - Mo |
Napomena:
Opisani su osnovni i najčešći simptomi nedostatka elemenata ishrane, ali se oni
često mogu znatno razlikovati od gore opisanih (ovisno od biljne vrste, sorte i
agroekoloških uvjeta).
Zavod za kemiju, biologiju i fiziku tla Poljoprivrednog fakulteta iz Osijeka
obavlja folijarnu analizu, analizu tla i druge analize na temelju kojih daje
preporuke za gnojidbu i provođenje potrebnih agrotehničkih mjera za rješavanje
poremećaja ishrane bilja u ratarstvu, povrtlarstvu i vinogradarstvu (Cjenik
analiza).
Normalna
koncentracija biogenih elemenata po fenofazama pšenice (na suhu tvar)
Dušik (N) |
Fosfor (P) |
Kalij (K) |
Sumpor (S) |
Magnezij (Mg) |
Kalcij (Ca) |
Cijela biljka: |
Cijela biljka: |
Cijela biljka: |
Cijela biljka: |
Cijela biljka: |
Cijela biljka: |
S3
4.00-5.00% |
S3-S5
0.40-0.70% |
S3-S4
3.20-4.00% |
S3
0.22-0.55% |
S3-S10
0.15-0.50% |
S3-S10
0.20-0.50% |
S4-S6
3.50-4.50% |
S6-S10
0.20-0.40% |
S5-S8
2.00-3.50% |
S4-S6
0.19-0.55% |
Zastavičar: |
Zastavičar: |
S7-S8
3.00-4.00% |
Zastavičar: |
S9-S10 1.80-3.00% |
S7-S8 0.17-0.55% |
S10
0.20-0.60% |
S10
0.30-0.50% |
S9-S10
2.50-3.50% |
S10 0.30-0.50% |
Zastavičar: |
S9-S10
0.15-0.40% |
|
|
Zastavičar: |
|
S10
2.00-3.00% |
Zastavičar: |
|
|
S10
3.50-4.50% |
|
|
S10
0.19-0.55% |
|
|
S = stadij (fenofaza)
Mikroelementi: |
Mangan (Mn) 35-475 ppm |
Željezo (Fe) 25-100 ppm |
Bor (B) 3-20 ppm |
Bakar (Cu) 5-25 ppm |
Cink (Zn) 15-70 ppm |
Aluminij (Al) 0-200 ppm |
Fenofaze pšenice
|